22.11.2023
- Blog
Dieta ketogeniczna. Kompletny przewodnik – korzyści, rodzaje i zagrożenia
Dieta ketogeniczna, popularnie znana jako keto, zyskuje na popularności jako sposób na poprawę zdrowia i sylwetki.
Oparta jest na wysokim spożyciu tłuszczów i minimalnej ilości węglowodanów, jest zarówno popularna w kontekście odchudzania, jak i stosowana w medycynie z różnych powodów. Ta bogatotłuszczowa i ubogowęglowodanowa dieta naśladuje stan głodówki, co prowadzi do produkcji ciał ketonowych, będących alternatywnym źródłem energii dla organizmu.
Fizjologia diety ketogenicznej
Ludzki organizm głównie korzysta z glukozy jako źródła energii, pozyskiwanej przede wszystkim z węglowodanów, które znajdują się w produktach takich jak zboża, warzywa, owoce, i cukry. Po spożyciu, glukoza jest wchłaniana do krwiobiegu i wykorzystywana przez komórki, albo magazynowana w formie glikogenu w wątrobie (do 100 g) i mięśniach (do 500 g). Nadmiar glukozy może być przekształcony w tłuszcz.
Interesujące jest to, co dzieje się, gdy rezerwy glikogenu się wyczerpują, zwykle po 10-12 godzinach od ostatniego posiłku. W takich okolicznościach, ciało zaczyna spalać tłuszcz i białko, zamieniając je w glukozę, aby zachować równowagę energetyczną.Jeśli jednak organizm przez dłuższy czas nie ma dostępu do glukozy, na przykład w wyniku głodówki czy diety nisko-węglowodanowej, przełącza się na alternatywny sposób produkcji energii. Rozpoczyna wówczas wytwarzanie ciał ketonowych w mitochondriach, które stają się głównym źródłem energii, zastępując glukozę.W kontekście cukrzycy typu I, ten proces ma szczególne znaczenie. Brak insuliny uniemożliwia wykorzystanie glukozy, prowadząc do intensywnego spalania tłuszczów i produkcji ciał ketonowych. Jednak zbyt duża produkcja ciał ketonowych może spowodować kwasicę ketonową, co jest stanem zagrożenia życia wymagającym leczenia insuliną. Ten mechanizm był niegdyś główną przyczyną śmiertelności wśród osób z cukrzycą, zanim insulinę odkryto w 1921 roku.
Zrozumienie tego procesu jest kluczowe zarówno dla pojmowania niektórych stanów patologicznych, jak i dla efektywnego stosowania diety ketogenicznej w celach leczniczych lub odchudzających.
Rodzaje diety ketogenicznej:
- Standardowa Dieta Ketogeniczna (SKD): Jest to najprostsza forma diety keto, idealna dla początkujących.
- Ukierunkowana Dieta Ketogeniczna (TKD): Dedykowana osobom aktywnym fizycznie, umożliwia zwiększenie ilości węglowodanów przed treningiem.
- Cykliczna Dieta Ketogeniczna (CKD): Polega na okresowym zwiększaniu ilości węglowodanów, co jest szczególnie przydatne dla sportowców.
- Wysokobiałkowa Dieta Ketogeniczna (HPKD): Zwiększa udział białka, co jest korzystne dla osób dążących do zbudowania masy mięśniowej.
Inne odmiany diety ketogenicznej:
- MAD (Zmodyfikowana Dieta Ketogeniczna): Większy udział węglowodanów, bez ograniczeń w podaży białka.
- Ketogeniczna MCT: Bazuje na tłuszczach średniołańcuchowych, zwiększając zawartość węglowodanów do 20%.
- LGIT (Dieta Niskoglikemiczna): Ogranicza produkty o wysokim indeksie glikemicznym, utrzymując zrównoważone proporcje makroskładników.
Wybór odpowiedniej diety ketogenicznej:
Decyzja o wyborze konkretnego rodzaju diety powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb, aktywności fizycznej i celów. Ważne jest, aby dostosować poziom węglowodanów i białek do własnego stylu życia, aby utrzymać stan ketozy.
Dieta ketogenna w terapii onkologicznej
W pewnych przypadkach dieta ketogeniczna, zwłaszcza oparta na średniołańcuchowych kwasach tłuszczowych (MCT), może uzupełniać terapię onkologiczną. Pomysł wykorzystania diety w leczeniu nowotworów opiera się na ograniczeniu dostępu komórek nowotworowych do glukozy, co może spowalniać ich wzrost.
Działania niepożądane i przeciwwskazania
Mimo że dieta ketogeniczna może być korzystna w niektórych przypadkach, wiąże się z nią ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Może prowadzić do zaburzeń lipidowych, problemów z tolerancją diety, a także do niedoborów witamin i mikroelementów. Dlatego powinna być stosowana pod ścisłą kontrolą medyczną.
Dieta ketogeniczna, choć kontrowersyjna, może oferować znaczące korzyści w leczeniu niektórych schorzeń. Jednak ze względu na potencjalne ryzyko i potrzebę indywidualnego dostosowania, jej stosowanie powinno być ściśle monitorowane przez specjalistów. Dieta ketogenna może wymagać indywidualnego dostosowania i monitorowania, zwłaszcza w przypadku osób z istniejącymi problemami zdrowotnymi.
Ważne jest, aby podejście do diety było świadome i zbalansowane, z uwzględnieniem zarówno potencjalnych korzyści, jak i możliwych zagrożeń